141 წლის წინ, 1879 წლის 15 მაისს საქართველოში დაარსდა ქართველთა შორის წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოება, ორგანიზაცია რომელიც ეწეოდა კულტურულ-საგანმანათლებლო საქმიანობას, ხსნიდა სკოლებს, სამკითხველოებს, გამოსცემდა წიგნებს. აღნიშნული საზოგადოება ორგანიზაცია ფუნქციონირებდა 1879-1927 წლებში.
საზოგადოების პირველ სხდომაზე აირჩიეს გამგეობის წევრები: ილია ჭავჭავაძე, ნიკო ცხვედაძე, იაკობ გოგებაშვილი, ივანე მაჩაბელი, ალექსანდრე სარაჯიშვილი და რაფიელ ერისთავი. საზოგადოების თავმჯდომარე კი დიმიტრი ყიფიანი გახდა.
საყოველთაოდ ცნობილია ილია ჭავჭავაძის როლი საზოგადოების ჩამოყალიბებასა და შემდგომში ამ საზოგადოების ნაყოფიერ მუშაობაში. საზოგადოების პირველი თავმჯდომარის დიმიტრი ყიფიანის შემდეგ, 1885 წლიდან სიცოცხლის ბოლომდე ილია საზოგადოების უცვლელი თავმჯდომარე იყო. ფონდში ინახება მასალები ილია ჭავჭავაძის ეროვნული ფონდის დაფუძნების, მისი ხელშეწყობით ბანკების დაარსების შესახებ, ასევე, ილიას მეუღლის ოლღა გურამიშვილის განცხადება ილია ჭავჭავაძის მიერ ნაანდერძევი ქონების საზოგადოებისთვის გადაცემის თაობაზე; მიმოწერა იაკობ ნიკოლაძესთან ილიას ძეგლის პროექტისა და დადგმის შესახებ.
